W dzisiejszych czasach cukrzyca to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób cywilizacyjnych. Szacuje się, że na całym świecie choruje na nią ponad 420 milionów ludzi, z czego każdego roku umiera około 1,6 miliona osób. Chociaż najwyższy odsetek cukrzyków występuje w krajach biednych lub średniozamożnych, to choroba dotyczy również środowiska bogate. Mała aktywność fizyczna, życie w pośpiechu, spożywanie przetworzonego jedzenia… To wszystko sprzyja cukrzycy i doprowadza do jej szybkiego rozwoju. Co zrobić, by cukrzyca nie spowodowała groźnych powikłań? Jak jeść, by spowolnić rozwój choroby?
Łagodzenie skutków cukrzycy – dieta cukrzycowa
Cukrzyca to choroba, której leczenie jest niezwykle pracochłonne i długotrwałe. Niestety same lekarstwa nie są wystarczające, by pozbyć się problemu. Skuteczna walka z cukrzycą wiąże się z całkowitą zmianą stylu życia – częstym uprawnianiem sportu, wysypianiem się, unikaniem stresu oraz, przede wszystkim, zdrowym odżywianiem. Specjalna dieta dla cukrzyka może znacznie obniżyć stężenie glukozy w surowicy krwi i co za tym idzie zapobiegać powikłaniom związanym z chorobą. Dodatkowo jedzenie dla cukrzyków obniża poziom cholesterolu, redukuje ciśnienie krwi oraz może ułatwić utracenie zbędnych kilogramów.
Dieta o niskim indeksie glikemicznym
Najbardziej istotnym czynnikiem w doborze produktów w diecie dla cukrzyka jest indeks glikemiczny (IG), czyli wskaźnik, który informuje nas, jak gwałtownie wzrasta poziom glukozy we krwi po spożyciu danego pokarmu. Wartość IG poszczególnych produktów waha się od 0 do 100. Im wyższy indeks, tym produkt jest mniej polecany w diecie cukrzycowej:
- IG ≤ 55 – niski indeks glikemiczny – produkty polecane dla cukrzyków,
- IG = 55-70 – średni indeks glikemiczny – produkty bezpieczne dla cukrzyków w ograniczonej ilości,
- IG ≥ 70 – wysoki indeks glikemiczny – produkty potencjalnie niebezpieczne dla cukrzyków.
Dieta o niskim indeksie glikemicznym oparta jest w praktyce na produktach przetworzonych w niewielkim stopniu. Indeks dotyczy produktów, które posiadają w swoim składzie węglowodany. Pokarmy takie jak mięso, ryby, jaja, owoce morza czy nieprzetworzony nabiał nie zawierają ich w składzie, dlatego ich IG wynosi 0.
Błędy żywieniowe w cukrzycy – dieta niskotłuszczowa
Pierwszą reakcją osób, które dowiadują się o cukrzycy, jest zwykle zmniejszenie ilości tłuszczu w diecie. Niestety dieta niskotłuszczowa w cukrzycy coraz częściej bywa uznawana za błąd. Dobrej jakości nieprzetworzone tłuszcze nie przyczyniają się do rozwoju choroby. Dużo skuteczniejsza w ograniczeniu skutków ubocznych cukrzycy jest natomiast dieta niskowęglowodanowa o zwiększonej zawartości tłuszczu. W takiej diecie węglowodany dostarczają zwykle nie więcej niż 30% energii. Jest to więc w praktyce dieta o niskim IG z dodatkiem produktów zbożowych w umiarkowanych ilościach.
Skuteczna dieta dla cukrzyka – zasady
Idealna dieta cukrzycowa powinna zawierać niewielkie ilości węglowodanów. Dotyczy to zarówno węglowodanów prostych, które znajdziemy w słodyczach, owocach lub sokach, jak też złożonych, stanowiących składnik kasz, ryżów, pieczywa czy ziemniaków. Dieta dla cukrzyka powinna obejmować maksymalnie 100-150 gramów węglowodanów dziennie. Ich prawidłowy dobór jest kwestią indywidualną, dlatego jadłospis dla cukrzyka najlepiej skonsultować z dietetykiem. Niestety najprostsze rozwiązanie, czyli praktycznie całkowite ucięcie węglowodanów w diecie i zastąpienie ich tłuszczami (dieta ketogeniczna) nie dla każdego jest zdrowe. Dodatkowo każdy cukrzyk powinien pamiętać o regularnym odżywaniu. Najlepiej by dieta o niskim IG obejmowała 4-5 posiłków dziennie spożywanych we w miarę równych odstępach czasu.
Dieta dla cukrzyka – co jeść?
Każdy cukrzyk powinien zwrócić uwagę przede wszystkim na indeks glikemiczny produktów spożywczych, które zamierza zjeść, a także sposób obróbki termicznej.
Dieta powinna być zróżnicowana i składać się przede wszystkim z:
- mięsa oraz ryb,
- naturalnego nabiału i przetworów mlecznych: jogurtów, maślanek, kefirów, serów,
- niektórych owoców w umiarkowanej ilości: pomarańczy, jabłek, moreli, jagód, truskawek, porzeczek, niedojrzałych bananów, gruszek,
- niektórych węglowodanów: ryżu brązowego, kaszy gryczanej oraz jęczmiennej, makaronu z pełnego ziarna, płatków owsianych, otrębów,
- pieczywa o niskim IG: chleba żytniego,
- większości warzyw (najlepiej w postaci surowej): brokułów, kalafiora, cukinii, ogórków, pomidorów, cebuli, ciecierzycy, fasoli, grochu, kukurydzy, papryki, marchewki, soczewicy, rzodkiewki.
Dieta niskowęglowodanowa dla cukrzyka – czego nie jeść?
Osoby cierpiące na cukrzycę powinny wyeliminować z codziennego jadłospisu większość produktów bogatych w cukier oraz inne węglowodany. Warto tutaj zaznaczyć, że niektóre produkty zwiększają swój indeks glikemiczny po ugotowaniu. Chociaż składniki zupy warzywnej w większości mają indeks równy 0, to po podgrzaniu i ugotowaniu IG potrawy jest znacznie wyższe. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na sposób przygotowania dania – makaron al dente ma niższe IG niż makaron rozgotowany.
Cukrzyk powinien zrezygnować z:
- cukru, miodu, słodyczy oraz słodzonych przetworów mlecznych, takich jak jogurty smakowe,
- gotowanych ziemniaków, bobu,
- kaszy jaglanej i kukurydzianej, płatków śniadaniowych, ryżu białego, tortilli pszennych,
- pieczywa pszennego, drożdżówek, ciast,
- suszonych oraz kandyzowanych owoców, owoców z puszki, dojrzałych bananów.
Dieta cukrzycowa – wizyta u dietetyka
Chociaż zasady, dzięki którym możemy wyselekcjonować produkty dobre dla cukrzyków, nie są skomplikowane, dużo trudniej jest ustalić właściwe proporcje spożywanych pokarmów. Ilość jedzenia powinna zależeć od płci, wagi, wzrostu, aktywności fizycznej oraz celu żywieniowego. Aby mieć pewność, że dieta jest odpowiednio zbilansowana, warto powierzyć jej przygotowanie dietetykowi, który specjalizuje się w cukrzycy i insulinooporności. Podczas wizyty dietetyk zada nam kilka pytań o nasze życie codzienne oraz preferencje żywieniowe. Zapozna się z również z wynikami badań i na tej podstawie przygotuje smaczny i zróżnicowany jadłospis o niskim IG.
