Żałoba po stracie – czym jest i jak sobie z nią poradzić?

Ze śmiercią bliskiej osoby ciężko się pogodzić. Nie możemy uwierzyć w tą sytuację, liczymy, że to tylko zły sen. Pojawia się poczucie żalu, krzywdy i osamotnienia. Okres żałoby jest bardzo trudny i bolesny. W tym czasie warto zrozumieć swoje emocje oraz sięgnąć po wsparcie. Czym właściwie jest żałoba i jak sobie z nią poradzić?

Żałoba po stracie bliskiej osoby to nic innego jak reakcja na czyjeś odejście. Poczucie więzi i świadomość nieodwracalnej utraty sprawiają, że czas ten jest bardzo bolesny. Wiąże się z cierpieniem fizycznym i psychicznym.

Poza smutkiem, żalem, poczuciem krzywdy, lękiem, złością czy – często – poczuciem winy, pojawiają się problemy z codziennym funkcjonowaniem. Osoba w żałobie zaniedbuje swoje codzienne obowiązki, trudno jej się skupić na zadaniach, ma problemy z apetytem. Myśli nieustannie krążą wokół osoby zmarłej, pojawiają się liczne pytania i żal, na przykład: “Czemu to musiało spotkać jego?”

Choć żałoba i depresja mają wiele wspólnego, to jednak są pewne różnice między nimi. Podobieństwa to:

●     smutek i przygnębienie;

●     utrata zainteresowania rzeczami, które do tej pory sprawiały radość;

●     brak chęci do działania;

●     wycofanie społeczne, niechęć do kontaktów z innymi ludźmi;

●     poczucie osamotnienia i niezrozumienia;

Duży spadek własnej wartości i myśli samobójcze są czerwoną lampką sygnalizującą depresję. W przypadku żałoby poczucie krzywdy skierowane jest na zewnątrz – osoba obwinia między innymi otoczenie i los. W depresji natomiast człowiek uważa, że wszystko jest winą jego nieporadności czy też beznadziei.

W żałobie może rozwinąć się epizod depresyjny. Wówczas należy szukać wsparcia u odpowiedniego psychoterapeuty lub psychiatry.

Więcej na ten temat: Depresja

Żałoba nasila też bezsenność. Organizm pod wpływem lęku i niepokoju, bardzo typowego dla tego okresu, jest pobudzony i zestresowany. Dlatego też pojawiają się różnego rodzaju problemy ze snem – od kłopotów z zaśnięciem po sny z udziałem zmarłej osoby.

Żałoba ma swój początek i koniec pomimo początkowego zwątpienia o pozytywnej przyszłości. Z czasem jednak pojawia się akceptacja i nauka życia na nowo.

Etapy żałoby dzieli się na kilka faz.

1.    Szok i zaprzeczenie – okres wzburzenia i niedowierzania. Nie dopuszcza się do siebie utraty bliskiej osoby, pojawiają się myśli typu: “To niemożliwe!”, “To nie może być prawda”.

2.    Poczucie krzywdy i żalu – pojawia się głęboki smutek, żal, a także gniew i złość. Jest to etap, w którym szuka się “winnego”.

3.    Okres depresyjny – osoba wycofuje się z życia społecznego. Popada w coraz gorszy nastrój, towarzyszy jej poczucie pustki oraz braku sensu. Tu może rozwinąć się poważniejszy etap depresyjny.

4.    Uświadomienie straty – osoba powoli zaczyna akceptować śmierć bliskiej osoby. Stawia pierwsze kroki ku odbudowie swojego życia.

5.    Akceptacja – pogodzenie się ze śmiercią i odnalezienie się w nowej rzeczywistości.

Żałoba przebiega falowo. Po etapach silnego spadku nastroju może nastąpić poprawa, względny spokój. Wskutek wydarzeń związanych ze zmarłym – przykładowo rocznic – może się ona jednak nasilić.

Żałoba po stracie dziecka nieco różni się od żałoby po tacie, mamie, mężu czy żonie. U rodziców bardzo często występuje poczucie winy i kierowanie do siebie myśli typu: “Mogliśmy coś zrobić”, “Coś przeoczyliśmy”, “To nasza wina”. Żałoba po stracie dziecka trwa również nieco dłużej niż w pozostałych sytuacjach.

Czas trwania żałoby to indywidualna kwestia i zależy od różnych czynników, m.in. typu osobowości (komuś z naturą pesymistyczną może być nieco trudniej przez to przejść), okoliczności śmierci (morderstwo, samobójstwo, choroba) oraz więzi ze zmarłym.

Ogólnie uznaje się, że trwa ona od sześciu miesięcy do dwóch lat. Ze względu na społecznie przyjęte normy jest to okres, w którym m.in. rezygnuje się z zabaw oraz nosi się odpowiedni strój.

Jeżeli okres żałoby mocno się przedłuża lub nie przebiega etapowo – na przykład osoba zatrzymała się na fazie depresyjnej – to mówi się o zaburzeniu w przeżywaniu utraty. Równie niepokojąca jest żałoba odroczona – objawy typowe dla śmierci bliskiej osoby nie występują do 2 tygodni od pogrzebu. Skutki żałoby odroczonej mogą wrócić po kilku latach w czasie innego, poważnego kryzysu życiowego.

Zbyt długi czas trwania w żałobie lub jej niewłaściwe przepracowanie często wynika z nierozwiązanych spraw ze zmarłym. Ciężko wówczas iść do przodu i pogodzić się z sytuacją. Na ten stan wpływają także pesymistyczne usposobienie, wcześniejsze zaburzenia psychiczne bądź nerwicowe czy też trudne doświadczenia z przeszłości.

Najważniejsze to mówić o swoich emocjach, pozwolić sobie na płacz i złość, próbować zrozumieć sytuację i nie zamykać się na jej przeżywanie. Warto również stopniowo zmniejszać zachowania krążące wokół zmarłej osoby jak chociażby przeglądanie wspólnych zdjęć.

Podstawą w przeżywaniu żałoby jest sieć wsparcia: rodzina, przyjaciele lub odpowiednia pomoc psychologiczna. W zależności od przebiegu żałoby możesz skorzystać z interwencji psychologicznej lub dłuższej psychoterapii.

Więcej na ten temat: Psycholog Warszawa