Lęk to nieodłączny element życia ludzkiego, w które jest poniekąd wpisany. To odpowiedź organizmu na zagrożenie, swoisty sygnał ostrzegawczy, który pomaga unikać niebezpieczeństw. Lęk to zarazem najczęściej występujący objaw psychopatologiczny. Jeśli występuje często i zaburza normalne funkcjonowanie, to wtedy mówi się o występowaniu zaburzeń lękowych. Jakie są rodzaje zaburzeń lękowych i jak je leczyć? Sprawdź!
Co to są zaburzenia lękowe?
Zaburzenia lękowe są jednymi z najczęstszych zaburzeń psychicznych. Podejrzewa się, że cierpi na nie nawet 15-20% społeczeństwa, choć dokładne statystyki nie są znane. Występują u wszystkich ludzi bez względu na wiek.
Zaburzenia lękowe stanowią grupę zaburzeń psychicznych, w przebiegu których występuje znaczne poczucie lęku bądź strachu. Lęk to wynik zamartwiania się o przyszłe wydarzenia, natomiast strach jest reakcją na wydarzenia bieżące. Zarówno przy lęku, jak i strachu, może występować szereg niepożądanych objawów fizycznych jak przyspieszone bicie serca, nadmierne pocenie, czy drgawki.
Zaburzenia lękowe – przyczyny
Przyczyny występowania zaburzeń lękowych są różnorodne. Najczęściej jest to kombinacja wielu czynników, głównie takich jak:
- uwarunkowania genetyczne (zaburzenia psychiczne w rodzinie),
- problemy ze zdrowiem fizycznym (występowanie chorób somatycznych),
- stresujące wydarzenia (np. wypadek komunikacyjny),
- osobowość (pewne cechy mogą predysponować do odczuwania nadmiernego lęku),
- zażywanie substancji psychoaktywnych.
Rodzaje zaburzeń lękowych
Istnieje wiele różnych zaburzeń lękowych. Najczęściej spotykane zostały opisane poniżej.
1. Fobia
Słowo fobia pochodzi z języka greckiego i oznacza strach, lęk. W zależności od tego, czego dotyczy zaburzenie, dodaje się przed nie odpowiedni przedrostek. Wyróżnia się fobie wobec zwierząt, czyli zoofobie (np. arachnofobia – lęk przed pająkami), środowiska naturalnego (np. nyktofobia – lęk przed ciemnością), sytuacji życia codziennego (np. klaustrofobia – lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami), stanu zdrowia (np. trypanofobia – lęk przed zastrzykami) i inne, np. amatofobia, czyli lęk przed kurzem. Możliwa jest także fobia społeczna, gdzie odczuwa się lek w sytuacjach, w których można być ocenianym przez innych. Przyczyną odczuwania lęku jest obawa przed krytyką czy upokorzeniem.
2. Uogólnione zaburzenie lękowe
Cechuje się występowaniem ciągłego niepokoju, który jest nierealistyczny, przesadny i niczym nieuzasadniony. Nie występują podstawy sytuacyjne ani logiczne, które mogłyby stwarzać ryzyko wystąpienia tragedii, przed którą odczuwany jest lęk.
Osoby z uogólnionym zaburzeniem lękowym ciągle się zamartwiają i boją o to, co może się wydarzyć.
3. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
Charakterystyczne dla tego zaburzenia jest powtarzające się występowanie obsesji i kompulsji. Obsesje to nawracające, przymusowe myśli, nad którymi nie da się zapanować, natomiast kompulsjami określa się powtarzające się zachowanie, pozwalające rozładować napięcie wywołane przez obsesje.
4. Zespół stresu pourazowego
Występuje na skutek silnego, gwałtownego, traumatycznego zdarzenia (np. wojny, wypadku drogowego), w którym wystąpiło zagrożenie zdrowia lub życia. Może też dotyczyć traumy emocjonalnej, która trwała dłużej np. w przeszłości lub w dzieciństwie.
Zaburzenia lękowe – objawy
Objawy zaburzeń lękowych to kwestia mocno indywidualna, dlatego u każdego mogą być inne. Da się jednak wskazać pewne symptomy, które najczęściej występują w przypadku konkretnych zaburzeń:
- objawy fobii – unikanie rzeczy, miejsc lub sytuacji, które wywołują lęk, przyspieszone bicie serca, duszność, uczucie omdlewania, zimne poty;
- objawy uogólnionego zaburzenia lękowego – ciągłe uczucie spięcia lub napięcia, łatwe męczenie się, problemy z koncentracją, drażliwość, zwiększone napięcie mięśni, problemy ze snem;
- objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych – obsesje i kompulsje;
- objawy zespołu stresu pourazowego – silny lęk, obniżenie nastroju, problemy ze snem lub bezsenność, koszmary senne, zmęczenie, powracające obrazy traumatycznego wydarzenia, problemy z odżywianiem, drażliwość, agresja, zaburzenia odżywiania.
Leczenie zaburzeń lękowych
Zaburzenia lękowe zazwyczaj utrudniają normalne funkcjonowanie, dlatego wymagają leczenia. W przypadku nieustannego odczuwania lęku pomóc może psycholog. Profesjonalna pomoc psychologiczna powinna pomóc choremu, który cierpi na zaburzenia lękowe zapanować nad lękiem i zapobiec jego nawrotom.
Terapia u psychologa to jeden z najpopularniejszych, a zarazem najskuteczniejszy sposób leczenia różnego rodzaju zaburzeń lękowych. W jej przebiegu wykorzystuje się różne metody, np. terapię poznawczo-behawioralną czy psychoedukację. Wszystko zależy od stanu pacjenta i jego oczekiwań względem leczenia. W poważniejszych przypadkach, gdy terapia u psychologa nie przynosi oczekiwanych efektów w leczeniu zaburzeń lękowych, zastosowanie znajduje farmakoterapia.
Więcej na ten temat: Leczenie lęków