Czym objawia się zespół obsesyjno-kompulsyjny i jak się go leczy?

Zespół obsesyjno-kompulsyjny, znany szerzej jako nerwica natręctw, to problem, który dotyczy coraz większej liczby ludzi. Nawracające, natrętne myśli bardzo często uniemożliwiają pacjentom normalne funkcjonowanie, a pewne czynności, które po prostu muszą wykonywać, budzą zdziwienie i niezrozumienie u innych. Sprawdź, na czym dokładnie polegają zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne oraz w jaki sposób można je pokonać.

Zespół zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych to problem, który dotyczy relatywnie dużego odsetka całej społeczności – szacuje się, że nerwica natręctw może dotykać nawet 2,5% całej populacji. Pacjent zmagający się z tym problemem cierpi na natrętne myśli i obsesje o bardzo intensywnym charakterze, które uniemożliwiają mu normalne funkcjonowanie. Myśli własne pojawiają się wbrew woli chorego i bardzo trudno jest się ich pozbyć.

Pacjenci zmagający się z zespołem obsesyjno-kompulsyjnym najczęściej skarżą się na następujące rodzaje obsesyjnych myśli:

• Niepewność – pacjent wciąż ma wrażenie, że czegoś nie zrobił lub zrobił to niedokładnie. Może na przykład wielokrotnie sprawdzać, czy zamknął drzwi, wyłączył światło, wyłączył piekarnik, odłączył żelazko, dobrze umył ręce. Niepewność dotyczy zwykle czynności życia codziennego, które wykonujemy regularnie.
• Luminacje – pacjent ma tendencję do wielogodzinnego debatowania na jeden temat. Nie jest w stanie ani podjąć konkretnej decyzji, ani wysnuć konstruktywnych wniosków. Im dłużej rozwodzi się nad tematem, tym mniej jest zdecydowany.
• Wulgarne myśli – chory zmaga się z natrętnymi i niechcianymi myślami o obscenicznym charakterze. Myśli te pojawiają się w szczególności wtedy, kiedy jest to całkowicie niestosowne, np. podczas spotkania ze znajomymi czy w kościele.
• Impulsy natrętne – pacjent myśli o tym, że może zachować się niestosownie lub agresywnie wobec osób, które są mu bliskie. Cały czas wydaje mu się, że źle się zachowa, np. kopnie dziecko, uderzy matkę itp.
• Lęk przed brudem oraz perfekcjonizm – wielu pacjentów skarży się na obsesyjną konieczność utrzymania porządku lub obsesyjny lęk przed brudem i nieczystością.
• Inne kompulsje – pacjent może zmagać się z innymi obsesjami, które są dla niego niezrozumiałe, a jednocześnie nieuniknione i nie może im się sprzeciwić.

Chorzy, którzy cierpią na zaburzenia obsesyjne, mogą skarżyć się również na dodatkowe objawy. Oprócz natrętnych myśli, bardzo często zmagają się z różnego rodzaju lękami, tikami, odrealnieniem, a nawet depresją! Właśnie dlatego nigdy nie wolno ignorować problemu natręctw.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne to problem, który dotyczy nie tylko osób dorosłych – często zmagają się z nim również dzieci i młodzież. Przyczyny zaburzeń mogą być różnorodne i wynikać m.in. z nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, obciążenia okołoporodowego, a także czynników genetycznych. Oprócz objawów, z jakimi zmagają się dorośli, dzieci mogą wykonywać czynności natrętne bez udziału natrętnych myśli; ponadto wiele przypadków to dzieci cierpiące również na inne zaburzenia, np. ADHD, tiki, zaburzenia zachowania, stany lękowe. Diagnostyka nerwicy natręctw u dzieci jest zwykle bardziej skomplikowana niż u dorosłych, ponieważ bardzo często w wyniku wstydu nie chcą przyznać się one do swoich obsesji.

Myśli kompulsyjne utrudniają codzienne funkcjonowanie i prowadzą do dużego cierpienia psychicznego, które z czasem może przerodzić się w jeszcze poważniejsze zaburzenia. Odkładanie w czasie wizyty u terapeuty może doprowadzić do zaostrzenia obsesji, dlatego tak ważne jest, by zgłosić się z problemem do specjalisty zaraz po zauważeniu pierwszych objawów. Do kogo udać się z problemem? W przypadku zespołu obsesyjno-kompulsyjnego, specjalistą pierwszego kontaktu powinien być psycholog, który pomoże w stwierdzeniu problemu, a także zaproponuje odpowiednie metody leczenia.

Podczas pierwszej wizyty u terapeuty pacjent może spodziewać się bardzo szerokiego wywiadu, który opiera się na luźnej rozmowie oraz zadawaniu pytań przez terapeutę. Omawiane zagadnienia mogą dotyczyć nie tylko istoty problemu, ale także różnych sfer życia, w tym dzieciństwa, życia prywatnego i zawodowego. Jeżeli stan pacjenta jest poważny, a zespół natręctw znajduje się w fazie zaawansowanej, terapeuta może zalecić konsultację u psychiatry, który wykona niezbędne badania, np. EEG, tomografię lub rezonans.

Osoby, które zmagają się z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi o słabym lub umiarkowanym charakterze, mogą odczuć poprawę już nawet po kilku spotkaniach z terapeutą. Jedną z często stosowanych metod leczenia jest terapia poznawczo-behawioralna, podczas której pacjent musi zmierzyć się ze swoimi obsesjami, dzięki czemu stopniowo uczy się, jak zahamować czynności natrętne.