Autoagresja

Autoagresja to problem, który wciąż jest tematem tabu. Na jej temat mówi się zazwyczaj niewiele, a jeśli już, to problem skupia się na samookaleczeniach. Autoagresja nie ogranicza się jednak do fizycznego okaleczania ciała poprzez zdawanie sobie ran. Jest to pojęcie znacznie szersze, a w jego zakresie znajduje się wiele innych zaburzeń psychicznych. Często zachowania autoagresywne mogą być bardzo dobrze zakamuflowane, przez co ciężko stwierdzić, że chory zmaga się z problemami.

Autoagresja to nic innego jak działanie lub komplet działań, które mają na celu spowodowanie szkody psychicznej lub fizycznej w stosunku do samego siebie. Uważa się, że jest to rodzaj zaburzenia instynktu samozachowawczego, mogącego prowadzić do samookaleczeń, samouszkodzeń lub nawet zagrożenia życia. Zachowania autoagresywne mogą być bardzo różne i oprócz tych oczywistych, np. zadawanie sobie ran, zaliczyć do nich możemy również takie, które zazwyczaj uznajemy za normalne, np. bardzo intensywne treningi czy operacje kosmetyczne.

Osoby, które przejawiają autoagresję poprzez zadawanie sobie fizycznych obrażeń ciała, pogłębiają również swoje problemy psychiczne. Zachowania tego rodzaje są zatem procesem o bardzo złożonym charakterze, którego przejawem są uszkodzenia ciała.

Aby lepiej zrozumieć problem autoagresji, skupmy się teraz na jej dwóch podstawowych rodzajach:

• autoagresja bezpośrednia – jest to rodzaj autoagresji, który zwykle budzi najmniej wątpliwości i najłatwiej go zdiagnozować. Pacjent sam uszkadza swoje ciało. Może robić to w sposób fizyczny lub psychiczny, np. pacjent dokonuje samookaleczenia lub nieustannie zaniża swoją wartość;
• autoagresja pośrednia – jest to problem o wiele bardziej złożony. Chory prowokuje innych do tego, by kierowali w jego stronę agresję, a następnie się jej poddaje.

Istnieją również inne podziały autoagresji:

• autoagresja werbalna – pacjent cały czas oskarża się o różne rzeczy i obarcza winą z ich powodu, nawet jeśli nie miał wpływu na określone sytuacje;
• autoagresja niewerbalna – chory uszkadza swoje ciało. Może w tym celu ranić je, przypalać, polewać kwasem, łamać kości, wycinać fragmenty ciała, itp.

Samookaleczenia, a także próby samobójcze są często określane jako zachowania autoagresywne. Niektóre osoby zaliczają do nich również syndrom Münchausena. Chory cierpiący na to zaburzenie narzeka na problemy somatyczne i samodzielnie wywołuje niektóre objawy chorób, domagając się operacji, które mają zdeformować jego zdrowy organizm.

Wskazanie przyczyn autoagresji jest bardzo trudne, a jej pojawienie się wiąże się z przeżywaniem pewnych trudności emocjonalnych, które mogą mieć bardzo różne podłoże. Osoby, które nie radzą sobie z życiem codziennym, powodują w sobie cierpienie fizyczne, które odwraca uwagę od trudności psychologicznych.

Często zachowania autoagresywne pojawiają się u osób, które w przeszłości były ofiarami przemocy, np. w dzieciństwie były molestowane. W ten sposób są one w stanie odzyskać kontrolę nad własnym ciałem i mogą w pełni decydować, co z nim zrobią.

Innym przypadkiem, kiedy autoagresja pojawia się często, jest sytuacja, w której chory często zmaga się z poczuciem winy. Tutaj problem dotyka zwykle osoby pochodzące z dysfunkcyjnych rodzin i może być próbą pokazania innym, że chory nie radzi sobie z sytuacją, w jakiej się znajduje.

Zaburzenia autoagresywne bardzo często są tylko jednym z przejawów dużo głębszych problemów psychicznych. Mogą świadczyć o depresji, schizofrenii oraz innych bardzo poważnych chorobach. Problem może też dotykać tzw. osoby odrealnione, które czują, że świat wokół nich nie jest rzeczywisty i poprzez samookaleczenia uświadamiają sobie, że naprawdę żyją. Zachowania autoagresywne mogą również wskazywać na autyzm.

Jeżeli zmagasz się z zaburzeniami autoagresywnymi, ktoś z Twoich bliskich okalecza swoje ciało się lub zadaje sobie ból w inny sposób, niezbędna może okazać się wizyta u specjalisty. Nie musisz od razu stawiać na psychiatrę – w wielu przypadkach na początku wystarczy wizyta w poradni psychologicznej. Podczas konsultacji psycholog przeprowadzi szczegółowy wywiad, który pozwoli mu zdiagnozować problem i zaproponować odpowiednią terapię psychologiczną.

W trakcie pierwszej rozmowy z psychologiem chory może spodziewać się pytań dotyczących przeróżnych aspektów jego życia – od tych o dzieciństwo, przez pracę, aż po traumatyczne przeżycia. W efekcie psycholog może zalecić psychoterapię. Jeżeli podejrzewa, że problem może leżeć w innych, znacznie poważniejszych zaburzeniach, może skierować pacjenta do psychiatry lub innego lekarza specjalisty.