Każdy z nas od czasu do czasu ma styczność z sytuacjami powodującymi zdenerwowanie. Prawdziwy problem pojawia się jednak wtedy, gdy w naszym życiu dominować zaczyna stres, z którym nie potrafimy sobie poradzić. Co możemy zrobić, by przezwyciężyć przewlekły stres? Jakie mogą być konsekwencje długotrwałego, nieleczonego napięcia? Czy możliwe jest pokonanie stresu samodzielnie?
Symptomy i konsekwencje stresu
Przewlekły stres to długotrwałe napięcie nerwowe, które ma negatywny wpływ na organizm. Chociaż stres jest naturalny w wielu sytuacjach i może pełnić rolę skutecznego mobilizatora, to niestety coraz częściej zdarzają się przypadki tzw. przewlekłego oraz ostrego stresu. Stany, w których poczucie napięcia przedłuża się i nie potrafimy nad nim zapanować, mogą być dla nas destrukcyjne.
Badania pokazują, że nieleczony stres jest w stanie powodować zmiany organiczne, fizjologiczne, metaboliczne oraz neuropsychiczne. Skutki stresu są praktycznie nieograniczone i bardzo ciężko wymienić je wszystkie. Może osłabiać układ odpornościowy, a także powodować zaostrzenie się objawów takich chorób jak cukrzyca czy Hashimoto. W wielu przypadkach może także doprowadzić do problemów z zasypianiem, stanów lękowych, a nawet depresji.
Stres negatywny a stres pozytywny
W diagnozie zaburzeń stresowych najważniejsze jest odróżnienie dwóch rodzajów stresu: pozytywnego oraz negatywnego. Pierwszy z nich wywołany jest przez bodźce pozytywne i działa na nas motywująco. Przykładem może być napięcie, które odczuwa aktor przed wejściem na scenę. Mimo że bardzo denerwuje się przed występem, odczuwany stres pozwala mu się zmobilizować i wystąpić przez publicznością. Podobnie jest w przypadku osób biorących udziały w różnorodnych zawodach.
Dużo gorszy dla organizmu jest natomiast stres negatywny, który może blokować koncentrację oraz kreatywność. Osoba, która go odczuwa, nie jest w stanie działać racjonalnie i czuje duży dyskomfort psychiczno-fizyczny. Przykładem może być dziecko, które w obawie przed gniewem rodziców nie może skupić się na zadaniu. Mocno bije mu serce oraz drżą mu ręce, przez co jego priorytetem staje się nie osiągnięcie celu, ale rozładowanie napięcia.
Ostry stres (ASD)
Jednym z groźniejszych rodzajów stresu są tzw. zaburzenia stresu ostrego, które mogą powodować bardzo nieprzyjemne konsekwencje. Pojawiają się one wówczas, gdy dana osoba przeżyła sytuację dramatyczną lub była jej bezpośrednim świadkiem. Przyczyną ostrego stresu może być na przykład śmierć bliskiej osoby, bezpośrednie zagrożenie życia czy obserwacja groźnego wypadku. W obliczu sytuacji stresowej chory przeżywa szok oraz odczuwa bezradność i przerażenie.
Z tym rodzajem stresu bardzo trudno walczyć. Osoba cierpiąca na zaburzenia notorycznie doświadcza obrazów związanym z wydarzeniem, wyraźnie unika bodźców przypominających o nim lub ma klasyczne bądź mniej oczywiste objawy niepokoju, takie jak złe samopoczucie, drażliwość, kłopoty ze snem, słaba koncentracja czy nadruchliwość. Zaburzenia powodują upośledzenie w kontaktach społecznych, co wpływa w dużym stopniu na życie codzienne. Jeśli objawy ASD utrzymują się ponad miesiąc, mogą przerodzić się w zespół stresu pourazowego.
Walka ze stresem
W dzisiejszych czasach stres towarzyszy nam praktycznie codziennie. Szybkie tempo życia, wysokie wymagania, jakie stawiają przed nam inni, wszechobecny kult ideału… To wszystko sprawia, że bardzo łatwo jest nam zatracić się w poczuciu, że nerwy są czymś naturalnym. Nie pomagają również ciężkie przeżycia, słabsza psychika czy leki hormonalne, które mogą przyczyniać się do pojawienia przewlekłego stresu.
Niestety skuteczna walka z nim w warunkach domowych nie jest łatwa i może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Oczywiście zdrowa dieta, łykanie witamin i suplementów, unikanie alkoholu i kawy, ćwiczenia fizyczne, wysypianie się oraz znalezienie czasu na relaks może pomóc nam w ograniczeniu napięciu, jednakże w przypadku przewlekłego stresu takie zmiany mogą nie wystarczyć, o ile w ogóle coś zmienią.
Przewlekły stres a wizyta u psychologa
Pacjenci doświadczający przewlekłego stresu bardzo często zaprzeczają temu, że zmagają się z problemem i nie widzą konieczności wizyty u specjalisty. Niestety przedłużające się stany nerwowości mogą szybko stać się nieodłącznym elementem życia codziennego, przez co osoba, która nie cierpi, zaczyna traktować je jak coś normalnego. Najważniejsze na tym etapie jest zdanie sobie sprawy z tego, że stres nie może przepełniać naszego życia, a powinien pojawiać się w nim raczej okazjonalnie.
W tej walce przydatna może być wizyta u psychologa. Jeśli podejrzewasz, że przewlekły stres dotyczy Ciebie lub bliskiej Ci osoby, nie zwlekaj z podjęciem kroków. Umów się na wizytę u specjalisty lub zachęć osobę, u której podejrzewasz zaburzenia stresowe, do pójścia na taką konsultację. Chociaż potencjalnie wizyta może być dla chorego kolejnym źródłem stresu, to jedynym rozwiązaniem jest przełamanie się i rozmowa ze specjalistą.
Jak wygląda leczenie przewlekłego stresu?
Nie istnieje uniwersalny sposób na wyleczenie przewlekłego stresu. Przypadek każdego pacjenta jest inny, dlatego też metody terapii mogą się od siebie różnić. Podczas konsultacji psycholog rozmawia z pacjentem i na tej podstawie ustala plan działania. Może również zalecić osobie odczuwającej stres wprowadzenie w życie pewnych zmian, które pozwolą choremu łatwiej radzić sobie w sytuacjach nerwowych.
Pierwsza wizyta u specjalisty to okazja dla psychologa do zapoznania się z przypadkiem. Mogą paść podczas niej różne pytania dotyczące życia prywatnego oraz zawodowego czy przeszłości pacjenta. Po rozmowie psycholog jest w stanie zaproponować odpowiednią terapię. W zależności od przypadku może obejmować ona sesje indywidualne z psychologiem lub spotkania grupowe. Psycholog może również zalecić przyjmowanie leków uspokajających bądź antydepresyjnych. Pamiętaj, że przewlekły stres może dotknąć osobę w każdym wieku, ale zawsze można stawić mu czoła.
Więcej na ten temat: Jak wygląda pierwsza wizyta u psychologa?